Juist waar ruimte schaars is moeten we kiezen: Voorjaarsnota & Kadernota. In de laatste Provinciale Staten voor het zomerreces hebben we het over geld. Wat gaan we dit jaar en de komende jaren uitgeven?
Onze fractievoorzitter Sinan Özkaya voert het woord namens de fractie over onze ambities voor de provincie.
Voorzitter,
Wij hebben in deze kadernota gedaan wat we beloofd hebben. We zijn halverwege deze bestuursperiode en zijn financieel structureel in evenwicht. Dat is een belofte uit het coalitieakkoord die we nakomen. En Dáár mogen we,…trotsop zijn. Maar cijfers zijn niet het eindpunt. Want,..
Niet alles wat je kunt tellen, telt ook echt. Zei Einstein ooit eens.
Want wat is rijkdom nou, eigenlijk? Is dat een begroting die klopt? Zoals we vandaag hebben. Of is dat een fijn thuis waar je je raam open durft te zetten, gewoon omdat er frisse lucht door je straat waait? Is dat een stabiel begrotingssaldo? Of een stad waar je de vogels hoort en de lucht niet stinkt naar uitlaatgassen? Wat telt er echt?
Want zit rijkdom niet ook in de bomen die je schaduw geven terwijl je wacht op de tram. In een sloot die zingt van libellen en leeft van kikkers. In een straat waar je kind kan fietsen, en jij een ommetje maakt om op adem te komen. Maar hoe lezen we dat alles terug in onze begroting?
In een prachtig essay van Michelle Amory las ik: “De hoop ligt op straat. Bij de stoep die groener wordt, de wijk die water vasthoudt, het station dat energie opwekt. Bij het fietspad dat niet eindigt bij een provinciale grens, maar bij een plein vol leven.
Bij de burgemeester die niet roept dat het anders moet, maar het gewoon anders doet. In plekken die uitnodigen tot ontmoeting – en waar de toekomst al een stukje begonnen is.
Wij zijn Zuid-Holland weliswaar met 50 gemeenten, meer dan 30 steden en ruim 300 dorpen en kernen. Van Gorkum tot Lisse, en van Ouddorp tot Nieuwkoop. Maar in de praktijk zijn we één grootstedelijke regio, met 3,8 miljoen mensen die wonen, werken en leven in elkaars nabijheid.
En toch praten we vaak over ruimte alsof het tekortschiet. Alsof we eerst méér nodig hebben, voor we iets kunnen. Meer bouwgrond, meer asfalt, meer vierkante meters.
Maar misschien is het precies andersom. Juist waar ruimte schaars is, moeten we kiezen. En dát maakt ons creatief, het maakt ons scherp én vooruitdenkend.
Kijk naar andere steden in de wereld:
In Parijs zijn rijbanen ingeruild voor bomen.
In Bogotá ligt 500 kilometer aan nieuwe fietspaden.
En in Malmö draait een hele wijk op hernieuwbare energie.
In Kopenhagen bouwen ze aan de 'Vijfminutenstad', een wijk waar alles wat je nodig hebt op loopafstand is: werk, school, zorg, een bankje in de zon. Geen utopie, maar een ontwerpkeuze.
Die steden laten ons zien: beperkte ruimte is geen excuus. Het is een kans. Voor lucht, beweging, ontmoeting, gezondheid. Voor echte rijkdom. En we hoeven niet ver te kijken, want ook in onze provincie hebben we steden die laten zien hoe het moet, denk aan Gouda, Leiden of Delft.
En toch gebeurt dat niet vanzelf. Dat vraagt om keuzes. Om investeren. Want als we niets doen, glijden we langzaam af naar stilstand.
En precies dat hebben we het afgelopen anderhalf jaar al gezien. Een kabinet dat wachtte, verschoof, terugdraaide. Terwijl de problemen groeiden en de tijd tikte weg.
Wij willen geen stilstand. Niet verschuiven. Wij willen vooruit.
Daarom dienen wij vandaag een motie in voor een investeringsagenda van 120 miljoen euro. Niet omdat het geld even op moet, maar omdat we er echt iets goeds mee willen doen. Zodat we koers blijven zetten, op dat wat écht telt.
Wonen
Het gaat scheef op de woningmarkt. De gemiddelde koopprijs in Zuid-Holland is nu 560.000 euro. Dat is absurd. Een jong gezin, een leraar, een zorgverlener, een starter – voor bijna niemand is dat nog haalbaar. En toch bouwen we vooral in dat segment.
Wat zie je gebeuren? Eerst komen de duurdere huizen. Rijwoningen van zes ton. Villa’s voor mensen die al drie huizen hebben. En als er dan nog ruimte of geld over is, komt er misschien een klein blokje sociale huur. Het laatste restje. Terwijl dat juist bedoeld is voor de meerderheid van onze inwoners.
Meer dan 50% van de mensen in Zuid-Holland heeft recht op een sociale huurwoning. Dat zijn geen uitzonderingen. Dat zijn de mensen die deze provincie draaiend houden. Verpleegkundigen. Conciërges. Buschauffeurs. Mensen in het mbo. Zzp’ers met wisselend werk. En toch bouwen we nauwelijks voor hen. Omdat het nu nog te veel een verdienmodel is.
De cijfers? Sinds 2022 zijn er 55.000 woningen gebouwd. Maar slechts 8.000 daarvan zijn sociaal. Dat is 14%. Terwijl we hadden afgesproken dat het er 100.000 moesten worden. Voor wie bouwen we nou eigenlijk? Een fictieve doelgroep die niet eens bestaat? Onze mensen hebben de juíste woningen nodig.
Daarom komen wij met een aantal moties om onze woningbouw te versnellen. Voor meer regie. Meer tempo. Meer eerlijkheid. We willen dat sociale huur het beginpunt wordt van elk plan. Dat gemeenten hun verantwoordelijkheid nemen. En dat de provincie helpt als het vastloopt, ook financieel.
Energie & Klimaat
Maar een huis is pas echt een thuis als het ook leefbaar is. Warm in de winter. Koel in de zomer. Betaalbaar in gebruik. Daar begint de volgende uitdaging.
Misschien heb je ooit een huis gekocht net onder de NHG-grens. Gefeliciteerd, dacht je toen. Maar nu? Isolatie te duur. Aannemers onvindbaar. Subsidies ingewikkeld. En ondertussen stijgt de rekening. Elke maand weer.
Je werkt. Je doet wat je kunt. Maar ergens in het weekend moet je uitzoeken wat een warmtepomp kost. Of welke regeling er nu wél of niet geldt. Je leest vier pagina’s subsidievoorwaarden en sluit je laptop weer. Geen tijd. Geen overzicht. Geen lucht.
En dan komt de hitte. We zagen het deze maand nog. Hitterecords. Warme nachten. Huizen die niet meer afkoelen, met name in dicht bebouwde wijken zonder groen. Juist dan zie je hoe belangrijk isolatie is – voor warmte én voor verkoeling.
Daarom zeggen wij: begin daar waar mensen vastlopen. Niet bij het ideale klimaatscenario, maar bij het echte leven. We komen met voorstellen, die gemeenten helpen om mensen eerder te bereiken. Gericht. Praktisch. Menselijk. Gewoon: een huis dat warm blijft in de winter. En een rekening die je aankunt.
Landbouw & Natuur
Boeren willen vaak wel verduurzamen, maar lopen vast. In regels, in kosten, in risico. En wie nu biologisch boert, krijgt daar amper steun voor. Terwijl het beter is voor water, bodem en onze gezondheid. Daarom helpen wij boeren die vooruit willen. Niet met nog een rapport, maar met concrete middelen. Want toekomst maak je samen – ook op het erf.
Ruimte & Sturing
We willen bouwen. Voor mensen, niet voor rendement. Maar te veel grond zit vast bij speculanten. Die wachten tot de prijs stijgt, terwijl wij wachten op betaalbare huizen. Daarom zeggen wij: neem als provincie regie. Koop zelf grond. En gebruik die ruimte voor wonen en werken met toekomst.
Gezondheid & Milieu
Schone lucht. Stilte. Veilig water. Dat zijn geen extra’s, dat zijn basisdingen. Maar PFAS zit overal, en geluidsoverlast groeit. Wij willen dat de provincie gezondheid meeweegt in álle besluiten. Niet pas achteraf, maar vanaf het begin.
Brede Welvaart & Bestuur
Niet alles wat telt, kun je in euro’s uitdrukken. Een veilige wijk. Goed openbaar vervoer. Schone lucht. Daar gaat het mensen om. Daarom willen wij dat brede welvaart standaard wordt meegenomen in provinciale keuzes. Want beleid is pas sterk als het iets oplevert voor het dagelijks leven van onze inwonders.
Economie & Haven
De haven is het economische hart van Zuid-Holland. En er zijn ondernemers die nú al laten zien dat winst en verantwoordelijkheid samen kunnen gaan. Die zorgen voor hun mensen. En werken aan schonere productie, minder uitstoot, minder afval. Die verdienen onze steun. Want de economie van morgen begint bij keuzes die vandaag gemaakt worden.
Voedsel & Gezondheid
Gezond eten moet geen luxe zijn. Maar een recht. In te veel wijken is een zak chips goedkoper dan een appel. Daarom investeren we in buurtkeukens, schoolmaaltijden en lokale voedselinitiatieven. Want een sterke samenleving begint met een goed bord eten.