Woensdag 12 november stond de begroting voor 2015 op de agenda van Provinciale Staten. Hierbij de bijdrage van GroenLinks fractievoorzitter Marijke Kleijweg.
Niet kiezen is ook een keuze.
Algemene beschouwing bij de begroting 2015.
Inleiding
GroenLinks staat een Zuid Holland voor ogen waar het goed leven is.
Waar wonen, werken en gezondheid naast elkaar bestaan.
GroenLinks wil een verbinding leggen tussen de Zuid-Hollandse dynamiek en een toekomst die gericht is op duurzaamheid en duurzame innovatie. Een toekomst met een schone economie, en met kwaliteit van leven, met schone lucht, schoon water en een schone bodem. Met groene ruimte, bereikbaar voor iedereen.
De begroting 2015 heb ik door coalitiepartijen al verschillende keren een beleidsarme begroting horen noemen. Wij zien vooral iets anders.
Wat wij zien, is dat de energie die de vorige begroting nog uitstraalde, in deze begroting niet meer terug komt.
Het college schreef toen over de economische situatie als een nieuwe periode die nieuwe kansen biedt.
Kansen voor een economie, gebaseerd op duurzame energie en bio-based grondstoffen.
En…, stond in de begroting 2014;
‘Het zijn dan ook deze veranderingen waar Zuid-Holland in de tweede helft van deze collegeperiode op in wil zetten. Business as usual is geen optie’.
Nu is veranderen van koers natuurlijk geen gemakkelijke opgave. Verandering van de economie naar een duurzame economie kan op flinke weerstand kan rekenen. Mensen houden nu eenmaal niet van veranderingen.
Soms moet de politiek een handje helpen en het voortouw nemen. We hebben de samenleving nu eenmaal zo ingericht dat vrijwel iedereen/ of elk bedrijf of organisatie voor zijn of haar eigen belang opkomt. De politiek, in ons geval de provincie, overziet de verschillende belangen in de provincie en stuurt op het overkoepelende belang; een leefbare provincie, waar het gezond en plezierig wonen en werken is.
In de bestuurlijke inleiding van de begroting wordt een visie op een aantal relevante ontwikkelingen beschreven. Een visie op alleen relevante ontwikkelingen, is een beperkte visie.
Volgens GroenLinks moeten we een visie hebben op de samenleving en minimaal op de Zuid-Hollandse samenleving.
Maar, zoals ik al zei, de visie van het college gaat over ontwikkelingen die het college relevant vindt. Die relevant geachte ontwikkelingen zijn er op drie onderdelen; economie, bestuur en financiën.
Maar laten we eerlijk zijn, die beperkte visie is natuurlijk ook het gevolg van het geschipper van een college in de huidige samenstelling.
Voorbeelden van dat geschipper zijn er te over.
Voorbeelden te over:
- Luchtkwaliteit willen verbeteren èn automobiliteit bevorderen boven openbaar vervoer
- Te kennen geven milieu belangrijk te vinden èn een uitermate zwak en voorlopig standpunt innemen tegen bijvoorbeeld schaliegas of tegen het gebruik van Round Up
- Windmolenlocaties aanwijzen en een nieuwe kolencentrale toestaan
- Doelstellingen over groei van multifunctionele landbouw opnemen in de begroting èn uitbreiding van grootschalige eenzijdige ‘vleeskwekerijen’ verder mogelijk maken
- Natuurdoelstellingen afhankelijk maken van het beleid van de centrale overheid en van economische verdienmodellen.
Dit zijn voorbeelden van elkaar tegenwerkende acties. Wie dit allemaal tegelijk nastreeft bereikt geen verandering, dan heb je geen eigen richting, geen sturing.
Geen sturing betekent dan ook dat alles gewoon gaat zoals het al langer gaat;
Zoals;
Vóór alles ‘groei en winstmaximalisatie,
Verdere teruggang van biodiversiteit
het niet halen van luchtkwaliteitsdoelstellingen
duurzame energie laten gebruiken als extra energie, zonder de fossiele energie te verminderen
Het benoemen van “relevante” ontwikkelingen zoals dit college doet in de begroting 2015, is ook een volgend beleid, misschien zelfs volgzaam. Er wordt geteld en gevolgd. Nieuwe gegevens zetten niet aan tot extra actie, maar tot het bijstellen van doelstellingen.
We hebben het in de vorige cyclus letterlijk gehoord van gedeputeerde Weber. “De doelstelling bleek te hoog” zei hij op mijn vragen over het naar beneden bijstellen van doelen. Hij wilde niet zeggen “we moeten een tandje bijzetten”.
In deze coalitie wint economie in zijn smalle vorm, het, van economie in de brede uitleg.
Ofwel, groei en winstmaximalisatie winnen het van een gezonde en plezierige woon- en leefomgeving. Voorwaarden waaronder mensen productief kunnen zijn.
Het lijkt op een kamikazeactie, die smalle kijk op economie; je weet dat de gevolgen fataal zijn en toch ga je door.
Het tweede onderdeel waar het college in de bestuurlijke inleiding op in gaat is “bestuur” met daaronder de rol van het provinciaal bestuur.
Of liever de àndere rol van het provinciaal bestuur. Het college spreekt over horizontalisering, samenwerking met partners en inspelen op maatschappelijke dynamiek.
Ja, dat klinkt mooi, maar ‘aansluiten bij de maatschappelijke vraag’ kan ook zomaar betekenen ‘meegaan in wat gevraagd wordt’.
En dat laatste geldt zeker bij het ontbreken van goede kaders en strakke uitgangspunten.
Bovendien is de provincie geen winkel die moet inspelen op de vraag van klanten,
en ook is de provincie geen arts die medicijnen verstrekt op grond van zelfdiagnose van de patiënt.
In feite hebben we het hier over een uitholling van de provinciale taken en bevoegdheden.
En let wel: GroenLinks is op geen enkele wijze tegen overleg en samenwerking, maar we weten ook dat gemeenten opkomen voor hun eigen belang,
evenals bedrijven. Dat mag, zo hebben we dat georganiseerd, maar er is een provincie om het algemeen belang veilig te blijven stellen. De provincie heeft overkoepelende taken.
Dan kom ik bij het onderwerp financiën.
Gedeputeerde van der Sande zei in de commissie zoiets als: als de wereld niet veranderd, dan hebben we op termijn een financieel probleem.
Ik denk dat wij dat inmiddels allemaal weten. Waarom handelen we daar dan niet naar? Omdat er afspraken zijn? Zijn die afspraken dan in beton gegoten? Hoe vèr strekt de verantwoordelijkheid van dit college – en de coalitie?
Overigens, de wereld verandert natuurlijk, maar vrijwel nooit levert dat financieel voordeel op. Integendeel zelfs; om maar een recent voorbeeld te noemen: het gebrek aan veiligheid op een substantieel deel van de provinciale wegen in Zuid Holland. Daar moet vast geld naar toe in de volgende periode.
Ik heb een heleboel niet gezegd. Natuurlijk wordt er ook ingezet op goede zaken, zoals in het dossier water bijvoorbeeld. Ook de nieuwe en verbeterde fiets- en wandelpaden.
En het verstevigde toezicht op gemeenten,
wat overigens wel op gespannen voet staat met de zogenoemde horizontalisering.
En natuurlijk zijn we blij met de plannen voor de aankoop en inrichting van natuur. Het is alleen zo jammer dat elke voortuitgang zomaar weer teniet gedaan wordt door ander acties, zoals ik hiervoor heb betoogd.
Het is voor Zuid-Holland gemakkelijker om doelen te bereiken als de landelijke overheid eisen en regels stelt. Of als we Europese normen krijgen opgelegd.
Of zoals recent, als een bedrijf stelt –de nieuwe eigenaar van Nedstaal- dat de proef met het verbranden van asbest maatschappelijk niet verantwoord is.
En dan kom ik weer bij een eigen visie en op inzet van de provincie, om daadwerkelijk een verschil te willen of kunnen maken.
Wij hebben moties. Moties gericht op het beperken van de schade.
- In toenemende mate wordt autogebruik goedkoper dan reizen met het OV. Dit is in onze ogen een zeer onwenselijk ontwikkeling die ook belemmerend is voor het verbeteren van de luchtkwaliteit.
Wij hebben een motie die oproept tot het koppelen van tarieven van de opcenten aan de OV tarieven voor gebruikers.
Het doel is om ervoor te zorgen dat het collectieve vervoer voor de reiziger voldoende aantrekkelijk blijft, in relatie tot het individuele vervoer.
- Gezien de inzet om wensen die op langere termijn niet betaalbaar zijn door te zetten en daarmee de toekomstige colleges onverantwoord zwaar te belasten, roepen wij in een motie op om voor de verkiezingen geen nieuwe verplichtingen meer aan te gaan op het gebied van aanleg van nieuwe wegen.
- De otter is terug in Zuid Holland.
Maar hij wordt bijna net zo hard weer doodgereden. Op 4 november heeft de rechtbank in Den Haag gesteld dat wij verantwoordelijk zijn voor bescherming van deze bedreigde dieren.
Wij roepen het college op om in actie te komen, knelpunten te inventariseren en met een plan van aanpak te komen.
- GroenLinks hecht grote waarde aan het compenseren van door ontwikkelingen verloren gegane landschappelijke en ecologische waarden, zoals ook in de verordening ruimte is opgenomen. Door tijdsverloop en andere omstandigheden is het zicht hierop, in elk geval voor PS niet scherp.
Wij vragen om inventarisatie en een jaarlijkse verantwoording.
- De Programmatische aanpak stikstof en de uitbreiding van veehouderijen zitten elkaar in de weg. Met een motie vragen wij, samen met de Partij voor de Dieren, om inzicht in de uitbreidingscapaciteit van veehouderijen, toetsing van de bijdrage van gevraagde uitbreiding aan de achtergrondwaarde van stikstof en de criteria voor de maximale uitbreidingscapaciteit.
Tenslotte, de partij voor de Dieren zal straks mede namens GroenLinks nog een motie indienen over het gebruiken van leidingwater ipv flessenwater in de restaurants en bij catering in provinciale gebouwen.