Fractievoorzitter Oscar Dijkhoff sprak vandaag tijdens de Algemene Beschouwingen zijn teleurstelling uit over de begroting van het college van SP, D66, VVD en CDA. Dijkhoff: 'deze begroting is duidelijk niet de onze. Op tal van belangrijke onderwerpen worden onbegrijpelijke keuzes gemaakt; wel kiezen voor forse investeringen in asfast, maar bezuinigingen op het OV. Overhaaste bezuigingen op subsidies waardoor culturele en maatschappelijke organisaties in de knel komen. Recreatiegroen wordt belangrijker dan groenbeleid en het college neemt ook nog eens geen verantwoordelijkheid voor het klimaatbeleid, één van de grootste uitdagingen van deze eeuw. Keuzes die op lange termijn het beste zijn voor onze inwoners zijn volledig buiten beeld geraakt.'

Meer informatie in de volledige spreektekst Oscar Dijkhoff

Ik ga vandaag in op vier trends die GroenLinks waarneemt in het Zuid-Hollandse bestuur. Vier trends die flink zijn aangewakkerd sinds de aanstelling van het nieuwe college eerder dit jaar.

Fact free politics
De eerste is de opkomst van “fact free politics.” Fact free politics is een fenomeen dat is overgewaaid uit de Verenigde Staten. Beleid wordt gebaseerd op gevoelens in plaats van op feiten. Erger nog. Zelfs het idee dat het sowieso nuttig is om beleid op feiten te baseren staat ter discussie. Een paar voorbeelden.

Biodiversiteit. Op Rijksniveau is een krankzinnige bezuiniging ingezet op de natuur. Elke ecoloog kan je vertellen dat de Ecologisch Hoofdstructuur cruciaal is voor het behoud van de biodiversiteit in Nederland. Het Planbureau voor de Leefomgeving zegt dat het voldoen aan de Europese natuurverplichtingen nog verder buiten bereik is komen te liggen. Toch produceert dit college een conceptbegroting waarin zij beweert de biodiversiteit op peil te gaan houden. Volstrekt illusoir.

Ander voorbeeld. Het geld voor de RijnGouwelijn wordt ingezet om de Rijnlandroute te betalen. Maar ondertussen liggen er wel allerlei overeenkomsten met gemeentes en andere partijen. De provincie is verplichtingen aangegaan waar je niet zomaar onderuit kunt. Het zonder meer inboeken van het geld voor de RijnGouwelijn voor een ander doel is dus absurd. Toch gebeurt het.

Laatste voorbeeld. Heineken en Delta willen windmolens bouwen om de energievoorziening van de brouwerij in Zoeterwoude duurzamer te maken. Heineken en Delta zijn commerciële partijen die in staat zijn een goede businesscase op te stellen. Hun geplande windmolens zijn budgettair neutraal. Zonder subsidie dus. Toch zijn er Statenleden die onverminderd te koop lopen met de slogan “windmolens draaien op subsidie.” Pure onderbuikpolitiek.

Overhaast bestuur
De tweede trend die GroenLinks waarneemt is “overhaast bestuur.” Macho gedrag gericht op onmiddellijke behoeftebevrediging. Zelfs de fatsoenlijke omgang met partners van de provincie moet ervoor wijken. Beleidskeuzes die op lange termijn het beste zijn voor de inwoners van Zuid-Holland raken buiten beeld. Alles is gericht op ad-hoc beleid dat binnen 4 jaar resultaat oplevert.

Een voorbeeld van overhaast bestuur is de premature afschaffing van het preventieve jeugdbeleid en de RAS-gelden nog ruim voordat de taken op het gebied van de jeugdzorg aan de gemeentes zijn overgedragen. Het zou veel logischer zijn om het preventieve jeugdbeleid voort te zetten totdat de wettelijke taken daadwerkelijk zijn overgedragen. De RAS-gelden bieden bij uitstek een platform om over de overdracht te kunnen overleggen. Maar nee. Alles moet snel dus spelen dit soort overwegingen geen rol. En de SP? Die zit er stilletjes bij en kijkt er naar. Wel lekker rustig in de Staten, zonder luid protesterende SP. Maar GroenLinks mist de oude SP.

Voor beleid dat een lange adem vereist heeft dit overhaaste college geen geduld. Het klimaatbeleid bijvoorbeeld. Dat wordt op de lange baan geschoven. In de begroting is te lezen dat we op dit gebied in deze periode geen resultaten hoeven te verwachten. De doelstellingen gelden pas voor 2015. Oftewel: laat het volgende college zich daar maar druk over maken. Nou, dan is het wel te hopen dat GroenLinks in dat college deelneemt. Want één ding is nu wel duidelijk: D66 en het klimaatbeleid, dat gaat hem niet worden.

Overhaast bestuur leidt ook tot procedureel geknoei. Het is schering en inslag dat Statenleden stukken ontvangen op de avond voor de vergadering. Soms zelfs ter vergadering. We krijgen twee weken vantevoren de stukken voor een commissie. Vervolgens zitten er om de dag nog aanvullende stukken in de mail. De boodschap is duidelijk: het is niet de bedoeling dat Statenleden de stukken goed bekijken. Laat staan vooraf in een fractievergadering bespreken. Onze opvatting doet er toch niet toe.

Daarom een oproep aan de Commissaris van de Koningin en aan alle Statenleden: Stel paal en perk aan te laat aangeleverde stukken! Gewoon consequent doorschuiven naar de volgende vergadering. Na een maand of twee zul je zien: het college is wel degelijk in staat om de stukken gewoon tijdig aan te leveren.

Slechte procedures hebben we ook gezien rond de aanbesteding van het OV in Holland-Rijnland. De Staten hebben nooit een uitgangspuntennotitie vastgesteld. Sorry, geen tijd voor. Vervolgens opent het college de inschrijving al terwijl het Programma van Eisen nog niet eens in PS is besproken. Tja, we moeten vaart maken. Op deze manier kunnen de Staten geen kaders stellen en gaat het college gewoon lekker zijn eigen gang.

En dan is er natuurlijk nog het geknoei met de bezuinigingen op de subsidies. Bezuinigingen die op zichzelf al overhaast zijn. Een redelijke overgangstermijn wordt de instellingen niet gegund. Vooraf werd nauwelijks met de instellingen overlegd. De instellingen kwamen op een hoorzitting terwijl zij de reactie van GS op hun zienswijze niet eens kende. Die moesten ze naderhand zelf maar van het internet plukken, want GS nam niet de tijd om dit even op te sturen. Ook de Statenleden ontvingen die reactie trouwens wel heel erg kort voor de hoorzitting. Met gemeentes is over taken die bij hen op het bordje worden gegooid nog nauwelijks gesproken. Allemaal het gevolg van overhaastige spoed.

Kerntakenfundamentalisme
Een derde trend die GroenLinks waarneemt is “kerntakenfundamentalisme.” Het beperken van de taken van de provincie is een doel op zichzelf geworden. Terwijl het juist een middel zou moeten zijn om de dienstverlening van de overheid aan de inwoners van Zuid-Holland te verbeteren. Door deze verheffing van middel tot doel komt de coalitie niet meer toe aan de vraag of de burger er het beste mee gediend is als gemeentes of juist de provincie een bepaalde taak uitvoert. Gevolg: decentralisatie naar de gemeentes van taken die de provincie veel efficiënter kan uitvoeren.

Het meest schrijnende slachtoffer van het kerntakenfundamentalisme is de culturele sector. Deze sector wordt rücksichtslos de nek omgedraaid. Instellingen met een lange geschiedenis in het Zuid-Hollandse middenveld worden onherstelbaar gesloopt.

De Stg. Koorbegeleiding is essentieel voor het voortbestaan van onze eeuwenoude korentraditie. Streep erdoor. Kunstgebouw en Jeugdtheater. Al jarenlang hartstikke effectief in het betrekken van jongeren bij onze theatertraditie. Ook streep erdoor. In de grote steden zal de culturele sector best overleven, ondanks alle bezuinigingen. In de Zuid-Hollandse dorpen ligt dit echter anders. GroenLinks vindt het onbegrijpelijk dat het CDA instemt met deze uitverkoop. Kennelijk hecht het CDA weinig waarde meer aan het voorzieningenniveau en de leefbaarheid in onze dorpen en kernen.

GroenLinks vindt het absurd om te denken dat organisaties als het Jeugdtheater, het Kunstgebouw en de Stg. Koorbegeleiding efficiënter zullen worden wanneer de provincie zijn handen ervan aftrekt. In plaats van één subsidieverlener, de provincie, krijgen deze organisaties te maken met een enorme hoeveelheid subsidieverleners, de gemeentes. Gemeentes die zelf ook moeten bezuinigen en dus niet zomaar in dit gat kunnen springen. We weten allemaal dat deze organisaties dus zullen omvallen. De VVD weet dat. Het CDA weet dat. De SP weet dat. En ook D66 weet dat.

Ééndimensionaal bestuur
De laatste trend waar ik het over wil hebben is “ééndimensionaal bestuur.” Ééndimensionaal bestuur gaat over de taken waar de provincie zelfs volgens kerntakenfundamentalisten wél over gaat. Veel van deze taken worden steeds enger gedefinieerd.

Een voor de hand liggend voorbeeld is het cultuurbeleid dat wordt beperkt tot het culturele vastgoed. Maar laat ik twee andere voorbeelden nemen.

De economie. Ik vat de economische filosofie van dit college kort samen: economie = winst = bedrijven = vervoer = wegen. Met zo'n ééndimensionale benadering blijven wezenlijke aspecten van de economie buiten beeld. Werkgelegenheid is slechts een voetnoot. Hele sectoren blijven buiten beschouwing: de dienstensector, de creatieve sector, de publieke sector, de culturele sector. Aan deze sectoren wordt hooguit lippendienst bewezen. Intussen pompen we wel 1,2 miljard in de Rijnlandroute om 1,5 minuut tijdswinst te boeken voor vervoersintensieve bedrijvigheid.

Een ander voorbeeld van ééndimensionaliteit is het groenbeleid. Groen betekent nog slechts recreatiegroen. Natuurlijk is het mooi wanneer natuurdoelen kunnen worden gecombineerd met recreatieve doelen. Maar juist de beschermde diersoorten die rust en ruimte nodig worden het meest gaan het hardst achteruit. Deze diersoorten hebben natuurgebieden nodig die niet met recreatie zijn gecombineerd.

De waarde van het groen wordt steeds meer ontleend aan het recreatieve gebruik ervan door mensen. En zelfs dat recreatieve gebruik is secundair aan het vestigingsklimaat voor bedrijven. Ja, er is gelukkig 100 miljoen beschikbaar gesteld voor recreatiegroen. Maar als je de stukken leest vraag je je serieus af of dit ook zou zijn gebeurd als recreatiegroen wel zou bijdragen aan het welzijn van onze inwoners maar niet zo zeer aan het vestigingsklimaat voor bedrijven.

Amendement
Wij bepreken ons in deze eerste termijn tot één amendement. Tot nu toe bevatte de begroting altijd een indicator met het percentage waterlichamen dat voldoet aan de kaderrichtlijn water. Wij hebben geen overtuigende reden gezien om deze indicator plotseling te schrappen en dienen dus een amendement in om hem weer op te nemen.

Conclusie
De voorliggende begroting is duidelijk niet de onze. Op tal van belangrijke onderwerpen worden keuzes gemaakt die lijnrecht ingaan tegen het verkiezingsprogramma van GroenLinks.

 Er wordt fors geïnvesteerd in asfalt en bezuinigd op OV. De Rijnlandroute ten koste van de RijnGouwelijn. Bezuinigen op de exploitatie van het OV.
 Tweedelijnsfuncties voor de culturele sector en voor maatschappelijke participatie worden zonder veel discussie de nek omgedraaid.
 De focus van het groenbeleid komt bijna uitsluitend te liggen op recreatiegroen. Voor de Ecologische Hoofdstructuur richt de provincie zich slechts op de minimale inspanning die Europa vereist en zelfs daarvoor is de inzet te beperkt.
 Het klimaatbeleid is een van de grootste uitdagingen van deze eeuw, maar het college schuift het rustig door naar een volgende periode.

Ons eindoordeel bewaar ik voor de stemverklaring, maar vooralsnog zijn wij er niet van overtuigd dat met deze begroting een juiste koers wordt ingezet. Ik daag het college uit ons daar vandaag alsnog van te overtuigen.